Het vliegveld Zanderij tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het vliegveld Zanderij is tijdens WWII gekonstrueerd door Pan American Airways. Dit geschiedde onder wat bekend staat als het Airport Development Program, een programma dat als doel had om vliegvelden in Latijns Amerika te konstrueren voor de U.S. Army en Navy als voorbereiding op de verdediging van het westelijke halfrond.

De konstruktie op Zanderij begon in Februari 1941, maar op 30 Augustus 1941, het streefdatum van de oplevering van het vliegveld, was slechts 12 procent van het werk voltooid, voornamelijk als gevolg van slechte supervisie en zware regens. Voor de stroomvoorziening is er toen tijdens WWII op Zanderij ook de eerste waterstofcentrale( hydrogen power station) in Suriname gebouwd. De onderstaande fotos laten het vliegveld zien zoals die er tijdens WWII eruit zag( met twee startbanen).

vliegveld Zanderij tijdens WWII
vliegveld Zanderij tijdens WWII–plaats van het bungalowpark
vliegveld Zanderij tijdens WWII–plaats van het bungalowpark links van het het midden
vliegveld Zanderij tijdens WWII–plaats van het bungalowpark rechts van het midden

Bestemd voor: Gevolm. Minister van Suriname in Nederland. Voor Pos van Emanuels / 10 april 1963

Het lijkt niet gewenst Uw schrijven van 5 dezer no.852/Geheim in de Ministerraad te bespreken in verband met uiterste geheimhouding en demissionair kabinet, terwijl verwachtbaar dat in nieuw kabinet een aantal Ministers niet zullen terugkeren.

Vaststaat dat Regeringspartijen speciaal de N.P.S. onder leiding van Pengel vrij sterk pro-Amerikaans zijn, terwijl de oppositie in het nieuwe parlement niet anti-Amerikaans is. Alle partijen in het nieuwe parlement zijn tegen het communisme gekant. De niet in het parlement vertegenwoordigde aanhangers van de Partij Nationalistische Republiek die bij de laatste verkiezing 3140 van de 83840 geldige stemmen behaalden, zullen fel tegen zijn. Deze partij is zeer militant.

Aangenomen kan derhalve worden dat het toekomstig regiem sympathiek zal staan tegenover Amerikaans voorstel doch stringente voorwaarden zal stellen met het oog op de veiligheid. Immers zodra vaststaat en bekend wordt dat in Suriname Amerikaanse installaties worden opgericht zal Suriname een major target worden en zijn rode subversieve acties door getrainde krachten van het internationaal communisme opgeleid in Cuba en vooral Algiers verwachtbaar waarop scherp toezicht noodzakelijk is.

Afdoende garanties voor hulp en bijstand ter bestrijding van subversieve acties en onmiddelijke opbouw van de politiemacht en inlichtingendienst die veel te zwak zijn zullen moeten worden gesteld. Toelating van Suriname tot de Alliance for Progress is zeer gewenst ter verbetering van de sociale toestanden die anders voedingsbodem voor verdere verbreiding van het communisme kunnen vormen.

Vanzelfsprekend wordt aangenomen dat de status van Suriname in geval van een internationaal conflict wordt gegarandeerd

Vergadering van de Regering van Suriname/ Zeer Geheim

Donderdag 15 Oktober 1959, 9 uur v.m.

Aanwezig:
Zijne Exellentie J. van Tilburg, Gouverneur van Suriname;
Zijne Exellentie Mr. J.M.A.H. Luns, Minister van Buitenlandse Zaken;
Mr. S.D. Emanuels, Mimister van Algemene Zaken, Minister van Binnenlandse Zaken, Minister-President;
de Heer H. Shriemisier, Minister van Justitie en Politie;
Dr. J. Sedney, Minister van Financien;
de Heer E.M.L. Ensberg, Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid;
de Heer A.J. Morpurgo, Minister van Onderwijs en Volksontwikkeling;
Dr. P.A.M. Rambaran Mishre, Minister van Landbouw, Veeteelt en Visserij;
Dr. P.A.M. van Phillips, Minister van Economische Zaken;
de Heer V.M. de Miranda, Minister van Openbare Werken en Verkeer;
Dr. Ir. F.E. Essed, Minister van Opbouw;
Dr. C. Nagtegaal, Directeur van het Kabinet van de Gouverneur van Suriname.
de Heer C.A. Mertens, Secretaris van de Raad van Ministers.

Deze bijzondere vergadering wordt door de Gouverneur geopend. Hij heet Minister Luns hartelijk welkom en merkt op, dat Minister Luns behalve Minister van Buitenlandse Zaken van Nederland ook Minister van Buitenlandse Zaken van het Koninkrijk der Nederlanden is. Minister Luns bedankt voor de hem gerichte woorden. Het doet hem genoegen, dat hij weer persoonlijk contact met de Regering van Suriname heeft. Hij zou de Regering van Suriname willen inlichten over de buitenlandse politiek van het Koninkrijk, waarbij hij aanstipt, dat hij ook voorzitter is geweest van de Nato-Raad.

Oost-West politiek. Bezoek van Khrushchev aan Amerika.

Minister Luns geeft een uiteenzetting van de z.g. Oost-West politiek. Op het Russisch ultimatum inzake Berlijn dat op 27 Mei 1959 afliep, werd door de Nato-Raad krachtig gereageerd. Het gevolg van, dat Rusland water in zijn wijn deed en de datum van 27 Mei liet vallen. In de Nato-Raad heeft Minister Luns duidelijk laten uitkomen, dat het houden van een topconferentie over deze aangelegenheid alleen mogelijk is als er een redelijke kans bestaat dat tot een accoord met Rusland gekomen kan worden. Rusland heeft grote vrees voor een herenigd Duitsland.

Met betrekking tot het bezoek van Khrushchev aan de Verenigde Staten van Amerika zegt Minister Luns, dat voormeld bezoek geen oplossing van de bestaande problemen heeft gebracht, doch slechts een psychologische ontspanning. Bij dat bezoek heeft President Eisenhouwer van de Vereningde Staten van Amerika aan Khrushchev duidelijk gemaakt, dat slechts onderhandeld kan worden op basis van de in Geneve gehouden conferentie. Uit de door Khrushchev te Camp David in de Verenigde Staten van Amerika gehouden besprekingen blijkt duidelijk, dat Rusland op dit moment geen oorlog wenst.

Hiran Survey Operations.

De Minister-President vraagt de aandacht van Minister Luns voor de Hiran Survey Operations. Het betreft het verrichten van landmeetkundige opmetingen in Suriname middels vliegtuigen van het Amerikaanse Leger. De werkzaamheden zullen in maart 1960 aanvangen en daarbij zullen betrokken zijn 12 officieren en 117 manschappen. Zanderij zou als basis dienen. Van de Amerikaanse consul alhier is echter enkele dagen geleden bericht ontvangen, dat daarvan is afgezien en dat het vliegveld van Brits Guyana( Atkinson Field) als basis zal worden gebruikt. Minister Luns deelt mede, dat deze aangelegenheid hem niet eerder bekend was. Hij zegt toe haar te zullen opnemen met de Ambassadeur der Verenigde Staten van Amerika te Den Haag, Nederland, waarbij hij zijn teleurstelling zal uitspreken over het feit, dat van het aanvankelijk plan om Zanderij als basis voor voormelde Operation te gebruiken, afgezien is. Een gelijke teleurstelling ware door de Surinaamse Regering uit te spreken tegenover de Amerikaanse consul alhier, en daarbij de mogelijkheid te laten doorschemeren van een gewijzigd standpunt van de Surinaamse Regering t.a.v. het overvliegen van Surinaams grondgebied.

Op verzoek van Minister Luns zal Dr. Nachtegaal een memorandum over deze zaak voor hem opmaken.

Het Indianenpad van Majoli( Palumeu) via Langoe naar Apikollo( Sipaliwini) en vervolgens naar de Dutch Savannah.

Deze Indianenpad is astronomisch bepaald en is beschreven in “Verslag der Toemoek Hoemak Expeditie( C.H. de Goeje, 1908).
Het vliegveld aan de grens met Brazilie is ontdekt tijdens verkenningen met het K.L.M. vliegtuig De Snip in 1939. Op schetskaarten uit de Tweede Wereldoorlog( WWII) is deze vliegveld geplaatst aan het begin van bovenstaande Indianenpad, met als annotatie “Dutch Savannah( Airfield Site)”.

De berg Awalali ligt langs het Indianenpad van Langoe naar Apikollo, en is beschreven in Verslag der Toemoek Hoemak Expeditie.
Op de Surinaamse topografische kaart 1:100000( blad 101) wordt voor de berg Morro Grande do Cemitério( Let wel: niet Cemitério do Morro Grande) ook de Indiaanse naam Apalagadi gegeven. Maar op de Surinaamse topografische kaart 1:500000( blad zuid) staat op de vermoedelijke breedte van Awalali de annotatie Apalagadi. De positie( koordinaten) van het verplaatste HIRAN 15 station bevindt zich ongeveer 3 km oostelijk van de berg Morro Grande do Cemitério( zie cover-up Mamia Pakoro site).

De Braziliaanse militairen in de onderstaande video bevinden zich bij de Morro Grande do Cemitério( Suriname/Brazilie grenspaal 14).
https://www.youtube.com/watch?v=CX6A2iFTsgs

De berg Awalali in Brazilië

De Suriname Traverse.

Het project startte in januari 1966 in Nieuw Nickerie, nabij de westelijke grens van Suriname, waar een van de astronomische stations, nl. A.S.“W” ligt. Dit was het startpunt van de traverse. Afstandsmetingen werden uitgevoerd door officieren van H.NL.M.S. Snellius door middel van tellurometer type M/RA 1. Alle afstanden werden tweemaal gemeten, waarbij de instrumenten tussen metingen door werden verwisseld. Het pad van de traverse liep langs de hoofdweg(oost-west verbinding) van Nickerie naar Albina.

De triangulatie van Nickerie naar I.A.G.S.1
In de publikatie, Hydrographic Survey of Surinam, is een figuur opgenomen waarin de triangulatie van A.S.W in Nickerie naar I.A.G.S.1( boundary point 1936) te zien is( fig 4, p51). Tijdens de bepaling van de zeegrens heeft men deze data zoals ik eerder stelde, verzwegen, vanwege de grootschalige korruptie van Nederland. Dit artikel is gepubliceerd in het Januari nummer van The International Hydrographic Review( Vol. XLV, No 1, 1968).

In de triangulatie uitgevoerd door H.NL.M.S. Luymes in 1964 werd I.A.G.S.1 verbonden aan A.S. “W”. Aangenomen werd dat de officiële coordinaten van I.A.G.S.1( het boundary point 1936) correct waren, zodat er een correctie moest worden gegeven aan de coordinaten van A.S. “W”. Deze gecorrigeerde coordinaten( genaamd A.S. “W”/66) werden gebruikt voor de berekeningen van de “Suriname Traverse”. De correctie is de datumshift van het toen in Suriname gebruikte astronomische datum naar het PSAD 1956 van de andere traverse langs de Corantijn( I.A.G.S.1).

de Suriname Traverse

Ministerie van Buitenlandse Zaken

s’Gravenhage 16 Maart 1946
Direktie Administratieve Zaken
No. 19427

Zoals ik U heb medegedeeld bij schrijven van 1 December j.l., Direktie Administratieve Zaken, no. 21750 heb ik destijds Harer Majesteit’s Ambassadeur te Washington naar aanleiding van Uw schrijven d.d. 19 November j.l., 7e Afdeling no. 10 verzocht, de Amerikaanse Regering om opheldering te verzoeken in verband met de blijkbaar door haar aan Amerikaansche strijdkrachten gegeven instructies tot kaartering vanuit de lucht van Suriname. Op 21 Januari en op 20 Februari heb ik telegrafisch Dr. Loudon verzocht op een spoedige antwoord aan te dringen.

Thans verneem ik van Dr. Loudon, dat volgens mededeling van het State Department de kaartering in overleg met de Gouverneur zou plaatsvinden. Aangezien de Gouverneur van Suriname, die zich te Washington bevindt, dit ontkent, heeft Dr. Loudon aan het State Department medegedeeld, dat de gedane mededeeling op een misvatting moet berusten. Intussen heeft Dr. Loudon telegrafisch gevraagd wat verder terzake moet worden gedaan. Gaarne zal ik vernemen wat hierop kan worden geantwoord.

De Minister van Buitenlandse Zaken
Voor den Minister
De Secretaris-Generaal
(A.M. Snouck Hurgronje)

Zijner Excellentie
den Heere Minister van
Overzeesche Gebiedsdelen.

Ministerie Voor Algemene Oorlogvoering van het Koninkrijk

S/Ae No. 7398

s-Gravenhage, 27 Februari 1946
Plein 1813, No 4

In aansluiting op hetgeen wij in de Ministerraad van Maandag j.l. besloten, moge ik U mededelen, dat wij bereids op 6 December 1945 van de K.L.M. bericht ontvingen, dat in het dagblad “De West” de mededeling stond, dat de eerste groep van het Amerikaanse leger, die voorbereidende werkzaamheden zouden verrichten om een luchtkaart van Suriname te maken, reeds waren aangekomen. Men zal beginnen met een basis te vestigen aan de Coppename rivier. De heren werden vergezeld van baas Schmidt van het Proeftuin.

Uwerzijds is op 19 November aan onzen Minister van Buitenlandse Zaken geschreven met het verzoek om Ambassadeur te Washington inlichtingen te doen inwinnen in verband met een telegram van November waarin Mr. Brons o.a. mededeelt :
Intussen door Amerikaanse troepen begonnen met opnemen en vastleggen astronomische punten h.t.l. waartoe kortgeleden vliegtuigexpeditie hier aangekomen. U.S Commander zegt te werken aan volledig drie jaren kaarteringsplan, doch weet verder geen bijzonderheden weshalve adviseer door Ambassadeur Washington hieromtrent inlichtingen te doen vragen. Volgens onze telefonische inlichtingen heeft Buitenlandse Zaken nogsteeds geen bericht uit Washington ontvangen. Het wil mij wel gewenscht voorkomen, wanneer Uwerzijds hierop nader wordt aangedrongen.

Verder ware wellicht te overwegen door Gouverneur van Suriname om nadere inlichtingen te vragen over hetgeen infeite daar ter plaatse gebeurt.

Zodra wij nadere berichten omtrent deze aangelegenheid mochten hebben ontvangen, zal ik dit gaarne van U vernemen.

De Minister-President,
namens dezen,
De Secretaris-Generaal

CURACAOSCHE HANDEL-MAATSCHAPPIJ NV (Curacao Trading Company S.A)

Paramaribo, 9 October 1945
Suriname

No. 1273

Koninklijke Luchtvaart Maatschappij NV,
Curacao

Mijne Heeren,
In het dagblad De West verscheen dezer dagen het volgende bericht:
/LUCHTKAARTERING. Ons werd medegedeeld dat een afdeling van het Amerikaanse leger een luchtkaart zal maken van Suriname. De eerste groep mannen, die het voorbereidende werk zal verrichten, is reeds aangekomen. Men zal beginnen met een basis te vestigen aan de Coppename rivier. De heren werden vergezeld door baas Schmidt van het Proefstation./

In verband hiermede hadden wij een onderhoud met den Administateur van Financien.

De US Forces hebben met medeweten van de Nederlandse Regeering, reeds geruimen tijd geleden gevraagd en verkregen een toestemming tot het maken van enige luchtfoto’s, hetwelk een onderdeel is van het maken van luchtfoto’s over een route-lijn van Columbia, Venezuela, British Guiana, Suriname, Fransch Guiana en Brazilie, ten dienste van hun legervliegtuigen.

Aan de hand van een kaart werd ons getoond, welk deel van Suriname langs een bepaalde strook, en wel langs de kust opgenomen zal worden, waarbij gebruik gemaakt zal worden van een 6 a 7 bestaande punten, in vroeger jaren door de Marine opnemingsdienst vastgelegd met betonnen palen. Deze vaste punten zijn natuurlijk in de loop der tijden geheel met bosch omwoekerd en nu is het werk van de in het bericht genoemde basis aan de Coppename rivier, om het bosch rondom die vaste punten neer te halen, opdat vanuit de lucht van deze vaste punten gebruik gemaakt kan worden voor orienteringsdoeleinden.

Het betreffende werk vanuit Columbia tot en met Brazilie( Natal) zal naar schatting 3 jaar in beslag nemen.
Het Gouvernement van Suriname zal natuurlijk copieen van de kaarten krijgen. Het ligt geenszins in de bedoeling, dat de Amerikanen een luchtkaartering van geheel Suriname zullen ondernemen.

Hoogachtend,
p.p. Curacaosche Handel-Mij NV.
(w.g.) De Graaf.

American Consulate / Paramaribo

American Consulate,
Paramaribo, Surinam,
April 28, 1960.

Excellency :

In connection with the HIRAN Trilateration Survey I have the honor to request permission for the erection by the Inter American Geodetic Survey of a triangulation tower at McLennan’s Landing on the Corantijn River. The tower would require no permanent foundations and would be completely dismantled upon completion of the tellurometer observations. The observations would require approximately two weeks. A small, 12 in. x 12 in., concrete monument flush with the surface of the earth would be the only mark remaining. The data ascertained by these observations would be made a matter of record and will be forwarded to the Surinam authorities after final computations.

Authority is also requested for use of the Corantijn River by the Inter American Geodetic Survey for the erection of the tower at Mclennan’s Landing and of other towers to be erected on the British Guiana bank of the River. Preliminary arrangements have been made for the hire of a 40 foot inboard motor launch from Mr. R. D. Khan of Springland, British Guiana. The boat would operate between Springland and Orealla during the period May 1, 1960 to June 10, 1960.

Favorable consideration of these requests will be very much appreciated.

I have the honor to be, Sir,

Respectfully yours,
Elbert R. Williams
American Consul

His Excellency
Jan van Tilburg,
Governor of Surinam,
Paramaribo.

IAGS / Metingen Suriname in 1946

Headquarters US Army Force
13 june 1946

His Excellency Governor Brons
Governor of Surinam
Paramaribo, Surinam

Your Excellency :

In answer to your questions concerning the work of the Geodetic Survey teams in Surinam, the following information is submitted.

These teams are locating points on the ground astronomically to be used for control purposes on photos that were taken in 1943.
As of this date there are approximately eight points to be located yet and having favorable weather the work should be completed by July 31.

W.M. Ireland, Jr
Major, FA/ARMD
Commanding.